De tien hunebedden van Emmen:
D38 t/m D47
Dinsdag 10 mei 2022 ben ik met een goede vriendin; Murel, naar Emmen geweest.
We hadden de auto op een parkeerplaats bij een supermarkt gezet en zijn daar vanuit gaan fietsen langs de hunebedden die in en om Emmen
liggen. Zo hebben we vanaf 11:00 uur tot ongeveer 16:00 uur alle hieronder genoemde hunebedden bezocht, en tussendoor nog even ergens
koffie gedronken en wat gegeten. Er liggen in en rond Emmen 10 hunebedden op tussen de 5 en 15 minuten fietsen van elkaar vandaan; we zijn eerst naar hunebed D47
gegaan en zo door naar D46, D45, D44, D43, D42, D41 en tot slot D38, 39 en 40 die vlak bij elkaar liggen in een mooi natuurgebied.
Hunebed D47 en D46
Deze Hunebedden liggen op 2 minuten fietsen van elkaar vandaan in een woonwijk van Emmen,
hunebed D47 tegenover Haselackers 17
(zie Openstreetmap.org)
en hunebed D46 naast Hotingeslag 47
(zie Openstreetmap.org).
We hebben eerst rondgelopen en foto's gemaakt waarna we de wichelroede's ter hand namen. Bij hunebed D47 kregen we nauwelijks een
reactie, alleen bij de kopse kanten van het hunebed. We raakten aan de praat met een voorbijgangster die vertelde ook weinig bij het hunebed
te voelen, daarvoor moest je naar het hunebed dat in het bos lag gaan (mogelijk D45).
Van hunebed D47 ontbraken enkele dekstenen, men heeft bijpassende stenen uit omgeving die nooit onderdeel waren van een hunebed gebruikt
om het hunebed te restaureren.
Van hunebed D46 lagen de vier deksten verspreid in de omgeving, deze zijn in 1960 weer op hun
oorspronkelijke plaats teruggelegd. Hunebed D46 leek iets meer energie te hebben, doch was ook vrij zwak, we kregen
een reactie met de wichelroede bij de kopse kanten en links van het hunenbed (wanneer je bij het infobord richting het hunebed kijkt).
Deze twee hunebedden lagen midden in woonwijken en zijn lang onderhavig geweest aan vandalisme en zijn ook jarenlang als speelrek voor kinderen
gebruikt. Hierdoor zullen ze een hoop van hun sacrale energie verloren hebben.
(Bronnen:
Clerinx Blz.232-233,
v.Ginkel/Jager/v.d.Sanden Blz.188,
Gommer Blz.125-127,
Klok Blz.116-120,
v.d.Sanden Blz.77-78,
Westmaas Blz.102,
Hunebedden.nl: D47 en
D46,
Hunebeddeninfo.nl: D47 en
D46
en Wikipedia: D47 en
D46).
Hunebed D45
Dit Hunebed vind je bij de Boermarkerweg
(Zie Openstreetmap.org).
Hunebed D45 was indrukwekkend. We kregen bij dit hunebed een sterke reactie met de wichelroede bij de kopse kanten en aan de
zijkant aan de kant van het infobord, doch weer geen reactie aan de andere kant bij het zijportaal van het hunebed.
Dit hunebed is bovenop een stuifduin gebouwd en moet in het verleden, toen de dekheuvel nog aanwezig was,
een indrukwekkende heuvel geweest zijn. Met een lengte van 18,5 meter en breedte van 4,5 meter is dit het op twee na grootste hunebed in Drenthe
(D54 en D27 zijn groter).
Het heeft in het verleden veel te lijden gehad en lag er lang verwaarloost bij. In juli 2011 raakte het hunebed wederom zwaar beschadigd doordat men
in het hunebed een vuurtje had gestookt onder de grote platte deksten, die hierdoor barste en in het hunebed storte. De steen is echter gerestaureerd
en ligt weer op z'n oorspronkelijke plaats. Het verhaal gaat dat Napoleon tijdens een bezoek met zijn paard op deze platte deksteen gestaan zou hebben.
Het informatiebord bij dit hunebed vraagt mensen niet op de hunebedden te klimmen omdat de hunebedden hier onder te lijden hebben en het is
schadelijk voor de zeldzame korstmossen die op de stenen groeien.
(Bronnen:
Clerinx Blz.232,
v.Ginkel/Jager/v.d.Sanden Blz.65, 83,132,187,
Gommer Blz.127-128,
v.d.Sanden Blz.76,
Westmaas Blz.100,
Hunebedden.nl,
Hunebeddeninfo.nl
en Wikipedia).
Hunebed D44 en D42
Hunebed D44 vind je tegenover Schietbaanweg 8 in Emmen
(Zie Openstreetmap.org).
Bij hunebed D44 voelden we niets en kregen we ook geen enkele reactie met de wichelroede. Dit is het meest vervallen
hunebed van Nederland, het zijn eigenlijk slechts nog enkele stenen die van het hunebed over zijn.
Ook hunebed D42 ligt aan de Schietbaanweg, die echter doorsneden word door de N381 zodat je moet omfietsen
(Zie Openstreetmap.org).
Hunebed D42 zag er daarintegen schitterend uit en lag op een mooie plaats aan de rand van een bos met
in het hunebed een eikeboom. Het hunebed is echter zwaar beschadigd door keienverzamelaars; er ontbreken 7 zijstenen,
een sluitsteen en vijf dekstenen. Van de resterende vier dekstenen liggen er nog twee op hun oorspronkelijke plaats.
Dit hunebed is het enige in Nederland met drie paar poortzijstenen. Hoewel veelbelovend kregen we praktisch geen reactie
van de wichelroede bij dit hunebed, alleen enigsinds bij de eik, die de energie van het krachtcentrum blijkbaar kanaliseerde.
(Bronnen:
Clerinx Blz.229-231,
v.Ginkel/Jager/v.d.Sanden Blz.186-187,
Gommer Blz.110-111 en 117-118,
v.d.Sanden Blz.73 en 75,
Westmaas Blz.96 en 100,
Hunebedden.nl: D42 en
D44,
Hunebeddeninfo.nl: D42 en
D44
en Wikipedia: D42 en
D44).
Hunebed D41 en D43
Deze twee hunebedden liggen beiden langs de Odoornerweg, hunebed D41 vlakbij de Sluisvierweg
(Zie Openstreetmap.org)
en hunebed D43 aan dezelfde staat in zuidelijke richting, waar de Odoornerweg overgaat in Noordeind
(Zie Openstreetmap.org).
Hunebed D41
Hunebed D41 was in 1809 pas ontdekt en is het laatst ontdekte hunebed in Drenthe. Het hunebed was in 1809 onderzocht waarvan men in 2014
een gedetaileerd verslag vond. In 1920 is het nogmaals archeologisch onderzocht door van Giffen.
Het hunebed had geen zijportaalstenen, het zijportaal zat op een ongebruikelijk
plaats tussen de eerste en tweede draagsteen aan de zuidelijke kant. Tussen deze twee draagstenen vond men ook een drempelsteen.
Er was één urn tussen de draagstenen gevonden en de scherven van nog 15 urnen.
Het hunebed staat oost-west gericht met een afwijking van 18°.
We kregen niet zoveel reactie van de wichelroede bij hunebed D41, alleen enigsinds aan de kopse kant aan de westkant.
(Bronnen:
Clerinx Blz.228,
v.Ginkel/Jager/v.d.Sanden Blz.185,
Gommer Blz.117,
v.d.Sanden Blz.72,
Westmaas Blz.90,
Hunebedden.nl,
Hunebeddeninfo.nl
en Wikipedia).
Hunebed D43
Hunebed D43 ligt ten opzicht van Hunebed D41 aan dezelfde straat in zuidelijke richting, waar de Odoornerweg overgaat in Noordeind
(Zie Openstreetmap.org).
Hunebed D43 bestaat eigenlijk uit twee hunebedden omgeven door een 40 meter lange en bijna 7 meter brede kring van stenen;
het enige langgraf in Nederland. De kring van stenen is noord-zuid gericht met een afwijking van 15°, parallel aan de ligging
van de heuvelrug. Het noorderlijke hunebed is 4,6 meter lang en 3 meter breed en
het hunebed in het midden van de steenkring is 8 meter lang en bijna 3 meter breed. In het verleden heeft er aan de zuidelijke kant
waarschijnlijk nog een derde hunebed gelegen, wat in de negentiende eeuw bij een onderzoek van Janssen beschreven werd.
De steenkring is mogelijk is twee fases gebouwd, waarbij het latere hunebed met het eerste werd gecombineerd.
Blijkbaar was er na verloop van tijd behoefte aan een extra hunebed. Ik kwam na ons bezoek aan dit hunebed voor een raadsel te
staan. De zijportalen van de twee hunebedden van D43 lagen beidde aan de oostkant. In de door mij geraadpleegde boeken
las ik ook dat beidde zijportalen zich aan de oostkant bevinden
(Zie Gommer Blz.113 en
v.Ginkel/Jager/v.d.Sanden Blz.49 ).
Bij Frits Bom (op blz.104-105)
en Wikipedia lees ik echter dat het zijportaal
van het noordelijke hunebed aan de oostkant zat en die van het zuidelijke hunebed aan de westkant.
Op de website Hunebeddeninfo.nl vond ik een oude
tekening gemaakt door van Giffen uit 1925 waarop ook staat aangegeven dat het zijportaal van het zuidelijke hunnebed aan de westkant zit, tussen steen
R20 en R21 (zie pijl op foto hiernaast). Een mail aan het Hunebedcentrum in Borger gaf geen uitsluitsel, de info van Wikipedia
en Frits Bom werden als niet erg betrouwbaar benoemd en over de tekening van Prof.van Giffen op hun eigen website werd niets gezegd.
In de andere door mij geraadpleegde bronnen (zie hieronder) word de orientatie van de zijportalen van hunebed D43 niet specifiek genoemd,
daar lees ik bijvoorbeeld dat beidde hunebedden binnen D43 ieder één paar portaalzijstenen hebben,
maar niet aan welke zijde ze geplaatst zijn. In geen van de door mij geraadpleegde boeken vond ik een opheldering voor dit verschil,
dus het blijft nog even een raadsel: zat het zijportaal van het zuidelijke hunebed nu aan de oost- of aan de westzijde?
Heeft men de portaalstenen aan de oostzijde in 1925 over het hoofd gezien (v.Giffen noemt ze niet) en/of zijn die later geplaatst als 'restauratie'?
Heden bevinden de zijportalen van de twee hunebedden van D43 zich in ieder geval duidelijk aan de oostzijde.
(Bronnen:
Clerinx Blz.230-231,
v.Ginkel/Jager/v.d.Sanden Blz.49,59,64,186,
Gommer Blz.113-116,
Klok Blz.113-116,
v.d.Sanden Blz.74,
Westmaas Blz.98,
Hunebedden.nl D43,
Hunebeddeninfo.nl D43,
Hunebednieuwscafe.nl D43,
Hunebednieuwscafe.nl D43,
Rijksmonumenten.nl
en Wikipedia D43).
Cois Geysen beschrijft dat hij bij hunebed D43 een verhoogde radioactieve achtergrondstraling gemeten had; 133 becquerel.
De achtergrondstraling ligt volgens Geysen in Nederland gemiddeld zo tussen de 35 en 50 becquerel. De achtergrondstraling van 133 Bq bij het
hunebed lijkt hoog, doch dat valt erg mee; in het menselijk lichaam is deze normaal gesproken 120 Bq per kilogram!
(Zie:
Achtergrondstraling en Geysen Blz.138).
Toen Murel en ik Dinsdag 10 mei 2022 dit hunebed bezochten en met de wichelroede
hier rondliepen, waren we het eens dat de sterkste energie zich helemaal aan de zuidzijde bevond; bij het groene deel waar het
eventuele derde hunebed gestaan zou hebben. Verder reageerde de wichelroede bij de beidde kopse kanten en zelf kreeg ik ook
een reactie bij de beidde zijportalen aan de oostkant. Een indrukwekkend hunebed op een geweldig mooie lokatie!
Hunebed D38, D39 en D40
Deze drie hunebedden liggen vlak bij elkaar in het Valtherbos. Wanneer je het verharde fietspad langs de Warmeerweg in Emmen volgt,
kom je bij deze groep hunebedden terecht
(Zie Openstreetmap.org).
Het grootste hunebed van deze groep; D40, is indrukwekkend vanwege de enorme dekstenen. Hunebed D40 is archeologisch onderzocht door van Giffen in 1918 en 1921
en later ook door de archeoloog J.N. Lanting die zich specifiek de dekheuvel richte. In dit hunebed zijn zo'n 80 stuks aardewerk potten gevonden,
allen uit de periode tussen 3300 en 3200 voor het begin van onze jaartelling. Hunebed D40 is in verhouding dus maar kort in gebruik geweest.
Gedurende deze 100 jaar werd de dekheuvel in drie fasen opgeworpen. In de dekheuvel zijn veel veldkeien gevonden die bij archeoloog van Giffen
de indruk wekten gebruikt te zijn om de grote dekstenen op hun plaats te brengen.
De dekheuvel van hunebed D39 is nu geheel verdwenen. Archeologisch onderzoek van de dekheuvel in 1925 door van Giffen en later in 1984 door de archeoloog J.N. Lanting
wees uit dat deze in twee fasen was opgeworpen; de eerste fase ten tijde van de trechterbekercultuur, de dekheuvel kwam toen tot aan de bovenkant van de draagstenen.
In de tweede fase werd de dekheuvel verder opgehoogt; dat was gedurende de laatste periode van het neoliticum (2800-2000 v.nul)
of gedurende de daar opvolgende bronstijd (2000-800 v.nul).
Hunebed D38 is helaas nooit archeologisch onderzocht.
(Bronnen:
Clerinx Blz.228,
v.Ginkel/Jager/v.d.Sanden Blz.183-185,
Gommer Blz.118-122,
v.d.Sanden Blz.70-71,
Westmaas Blz.88,
Hunebedden.nl D38/D39,
Hunebedden.nl D40,
Hunebeddeninfo.nl,
Hunebednieuwscafe.nl: D38 -
D39 -
D40,
Rijksmonumenten.nl
en Wikipedia: D38 -
D39 -
D40).
Toen we met de wichelroedes rondliepen bij hunebed D38, D39 en D40 kregen we zwakke reacties bij
hunebed D39 en hunebed D38. Bij hunebed D38 reageerde de wichelroede bij de kopse kanten, bij
hunebed D39 gaf de wichelroede alleen vlakbij een reactie, maar ik werd er niet echt wijs uit waar het krachtcentrum
nu precies lag. Hunebed D40 gaf een veel sterkere reactie van de wichelroede en ook al vanaf grotere afstand,
dit hunebed stond op een krachtcentrum!
Met ons bezoek aan hunebed D38, 39 en 40 besloten we onze middagfietstocht langs deze tien hunebedden rond Emmen.
Hunebed D45, het door een 40 meter lange steenkring omgeven hunebed D43 en hunebed D40 waren hier echte
hoogtepunten. Bij hunebed D42 hadden we een sterk krachtcentrum verwacht vanwege de afgelegen ligging midden in de natuur,
doch het krachtcentrum was zeer zwak; de wichelroede reageerde pas toen ik bij de boom middenin het hunebed was en echt niet meer
verder kon. Een leerzame dag met indrukwekkende ontmoetingen met oerkrachten vormgegeven met in steen gevangen energie.
 |
 |
 |
